خط تولید نمک طعام و خط تولید نمک تصیفه شده به روش تبلور مجدد از آن جهت مورد اهمیت است که تولید نمک سالم با معیارهای بهداشتی برای مصرف خوراکی و دارویی از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است. در این مطلب سعی داریم شما را با خط تولید نمک و روش تولید و فرآوری نمک به صورت خلاصه و مفید آشنا سازیم

این نوع نمک، به علت آنکه هیچ گونه عمل تصفیه ‌ای روی آن انجام نمی ‌گیرد، غیر استاندارد بوده و مصرف خوراکی آن در درازمدت عوارض نامطلوبی ایجاد می ‌نماید و بایستی از مصرف آن جدا خودداری شود.

منابع طبیعی نمک

نمک طعام به صورت جامد در معادن و ذخایر زیرزمینی یا محلول در آب دریا وجود دارد.

در ایران، معادن نمک در نواحی مختلف کشور دیده می شود که اغلب به شکل کوه های نمکی هستند و گاهی رگه های ضخیم نمک در آنها به چند کیلومتر می رسد.

نمک خوراکی مشمول استانداردهای اجباری بوده و حداقل خلوص آن در این استاندارد ۲/۹۹‌درصد است.

ویژگی هایی که در یک نمک خوب، مد نظر قرار می گیرد، عبارتند از:

– ویژگی های فیزیکی مثل وضعیت ظاهری ، طعم و بو، مواد خارجی و اندازه ی ذرات.

– ویژگی های شیمیایی که شامل خلوص، مواد نامحلول در آب ، سولفات محلول در آب ، رطوبت و میزان ید.

روش مکانیزه ی تصفیه نمک

روش تولید در کارخانه‌های تصفیه ی نمک شامل مراحل زیر است:

۱- آسیاب کردن سنگ نمک (یا استفاده ی مستقیم از نمک تبخیری) و انحلال آن در آب خالص و تهیه ی محلول اشباع آب ‌نمک.

 ۲- اضافه کردن مواد شیمیایی برای رسوب کامل کلسیم و منیزیم و خارج نمودن مواد نامحلول.

۳- عبور محلول آب نمک از فیلترهای شنی برای حذف ذرات ریزتر از ۳۰میکرون.

۴- تبخیر محلول اشباع نمک و تولید بلورهای (کریستال‌ها) خالص نمک و جداسازی آنها توسط سانتریفوژ.

۵- شست ‌وشوی نهایی بلورهای نمک در سانتریفوژ و اضافه کردن یُد به آن.

۶-  خشک کردن کریستال‌های نمک در خشک کن با استفاده از هوای گرم و انتقال نمک به سیلوهای ذخیره.

 ۷- بسته ‌بندی نمک با دستگاه‌های تمام اتوماتیک.

همان‌گونه که دیده می ‌شود در این روش علاوه بر افزایش میزان خلوص تا حداقل ۵/۹۹درصد، تمام ناخالصی‌های محلول و نامحلول نمک حذف می شوند و نیز به علت دمای بالای مورد استفاده، آلودگی‌های میکروبی(که در صنایع غذایی از اهمیت بالایی برخوردار است) از بین می ‌روند.

تشریح خط تولید نمک به روش تبلور مجدد

فرآیند تولید نمک با روش کریستال گیری مجدد شامل مراحل زیر می باشد.

۱- مرحله آسیاب کردن سنگ نمک

۲- مرحله انحلال

۳- مرحله تصفیه و ایجاد محلول اشباع

۴- مرحله صاف کردن محلول نمک

۵- مرحله سیرکولاسیون و ایجاد یک محلول فوق اشباع و حذف یون سولفات

۶- مرحله آب گیری از نمک

۷- مرحله ید زنی

۸- مرحله خشک کردن

۹- مرحله سیلو کردن و بسته بندی

حال به تشریح مراحل تولید نمک به روش کریستال مجدد فوق می پردازیم:

۱- مرحله آسیاب کردن سنگ نمک

در این مرحله سنگ نمک هایی که درصد ناخالصی بالا دارند، از سایر سنک نمکها جدا شده و سنگ نمکها توسط سنگ شکن پودر می شوند

۲- مرحله انحلال

پودر نمک توسط تسمه نقاله وارد مخزن انحلال میشود نمک در آب حل می گردد سنگها و گل ولـای همراه پودر سنـگ نمـک سنگیـن شده در قسمت پایین مخـزن انحـلال قـرار می گیـرد و سر ریز این آب به سمت صافیها هدایت میشود.

۳-مرحله تصفیه و ایجاد محلول اشباع

آب نمک خروجی از تانک انحلال وارد مخزن واکنش می شود در این مخزن آب نمک تحت تاثیر سود جهت حذف منیزیم قرار می گیرد و در این مخزن مواد منعقد کننده نیز حذف برای حذف گـل و لای و هیدروکـسید منیزیم حاصل از واکــنش با سود اضـافه می گـردد و یک آب نمک با منیزیم در حدود ۱۵۰میلیگرم بر لیتر حاصل می شود .

۴- مرحله صاف کردن محلول نمک

آب نمک مرحله ۳ حاوی گل ولای ومواد منعقد کننده که به یون منیزیم چسبیده اند می باشد، که  این مواد سنگین شده و به سمت پایین رسوب می نماید، این آب نمک وارد ساختاری به نام لاملا       می شود، که با کم کردن سرعت محلول و دارا بودن سطوح شیب دار باعث جدا شدن این مواد از آب نمک می شـوند، بعد از این مرحلـه آب نمک به منظور حـذف مواد نامـحـلول باقــیمانده احتمالی وارد فیلتر شنی می شود و یک آب نمک با غلظـت ۲۴- ۲۳ درصد ایجاد می شود این آب نمک پس از ایـن مرحـله وارد پیش گـرم کـن می شونـد و با دمـای در حدود ۶۰-۴۰ وارد مسیر سیرکولاسیون  می شوند.

۵- مرحله سیرکولاسیون و ایجاد یک محلول فوق اشباع و حذف یون سولفات

در این مرحله آب نمک یک مسیر سیرکولاسیون را طی می کند که ضمن رسیدن به درجه فوق اشباع از ساختاری به نام پرچ عبور کـرده و بر اساس تفاوت چگالـی، کریستـال  نمـک  نسبت به کریستال   سولفات کلسیم ، کریستالهای سولفات کلسیم ازنمک جدا می شود. در ایـن مرحله آب نمک در مبدل حرارتی تحت تاثیر بخاری که ا طراف لوله های حاوی نمک هستند، به طور غیر مستقیم دما دیده و فوق اشباع می شود این آب نمک وارد کریستالایزر می شود در این ساختار آب نمک تحت تاثیر روبرو شدن با سطح تماس بزرگتر و تفاوت فشار موجود تشکیل کریستال می دهد کریستالهای که سایز مناسب دارند از کریستالایزر خارج می شوند و سایر کریستال ها جهت رشد مجدد مسیر سیرکولاسیون را طی میکنند.

۶- مرحله آب گیری از نمک

آب نمک خروجی از کریستالایزر وارد سانتریفوژ می شوند و آبگیری از نمک توسط این دستگاه انجام می شود و نمک مرطوب را به سمت واحد ید زنی هدایت می کند

۷- مرحله ید زنی

در این مرحله خروجی از سانتریفوژ به روش اسپری کردن تحت تاثیر محلول اشباع ید قرار می گـیرد، که میزان خروجـی ید از ایـن اسپـری بر اساس خروجی نمک از سانتریفوژ می باشد.

۸- مرحله خشک کردن

نمک جهت حذف رطوبت باقی مانده وارد خشک کن میشود و تحت تاثیر هوای گرم نمک خشک میشود.

۹ – مرحله سیلو و بسته بندی

از نمک خروجی خشک کن تحت تاثیر فن های مکنده پودر نمک جدا می شود و یک محصول نمک با درجه خلوص بالای ۵/۹۹در صد با دانه بندی ۵۰۰-۴۰۰ میکرون وارد سیلو می شود و از سیلو مستقیما وارد مجاری دستگاههای بسته بندی می شـود و در سلفونهای سه لایه  بسته بندی می شود.

یُد دار کردن نمک

بسیاری از مواد غذایی به طور معمول در رژیم غذایی مردم کشورمان کم است. یُد از جمله ی این مواد است که هرچند بدن به مقدار زیاد آن احتیاج ندارد، اما کمبود آن هم مشکلات زیادی را به دنبال دارد.

اختلالات ناشی از کمبود یُد، بیش از یک ‌میلیارد نفر از مردم جهان و از جمله ایران را در معرض خطر قرار داده است. بررسی‌های به عمل آمده نشان می ‌دهد که نمک، ایده‌‌آل ‌ترین وسیله برای افزایش یُد است، زیرا تنها ماده ی غذایی است که در دسترس عموم مردم است و در بیشتر جوامع روستایی ممکن است تنها کالایی باشد که از خارج به آنها می ‌رسد.

روش‌های افزایش یُد به نمک ساده و قابل اجراست، به خصوص وقتی نمک برای مصرف تصفیه می ‌شود، یُد افزایی تاثیر بسیار ناچیزی در قیمت آن خواهد داشت. برای اضافه کردن یُد به نمک از ترکیبات یُدور یا یُدات ‌پتاسیم و به میزان ۳۰ ‌تا۵۰ ‌گاما (میلی‌ گرم در کیلوگرم) استفاده می‌ شود.

اضافه کردن یُد به نمک تاثیر بسیار زیادی در ریشه ‌کنی بیماری گواتر در بین مردم ایران داشته است.

ویرایش

بدون دیدگاه

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *